استان بوشهر با بیش از ۹۰۰ کیلومتر نوار ساحلی در حاشیه خلیج فارس یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری دریایی در ایران است. این استان با برخورداری از سواحل زیبا، بنادر تاریخی و تنوع زیستی دریایی ظرفیت های فراوانی برای توسعه گردشگری دریایی پایدار دارد.
در ایام نوروز ۱۴۰۴ بیش از ۳۰۸ هزار نفر از خدمات گردشگری دریایی در شهرهای ساحلی استان بوشهر استفاده کردند. از این تعداد ۲۲۳ هزار نفر از قایق های تفریحی، ۴۴ هزار نفر از جت اسکی، ۲۴ هزار نفر از موتورلنج ها و ۱۵ هزار نفر از شناورهای فلزی بهره مند شدند. این آمار نشان دهنده استقبال گسترده گردشگران از خدمات دریایی استان است و بیانگر پتانسیل بالای این صنعت در ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای جوامع محلی می باشد.
با وجود افزایش ظرفیت اقامتی استان از حدود ۳۷۰۰ تخت در سال ۱۴۰۰ به ۶۱۰۰ تخت در سال جاری، بوشهر هنوز در مقایسه با رقبای منطقه‌ای مانند دبی و قطر فاصله قابل توجهی دارد. دبی با سرمایه‌گذاری‌های کلان در بنادر تفریحی، هتل‌های لوکس ساحلی و شبکه حمل‌ونقل دریایی پیشرفته، توانسته است به قطب گردشگری دریایی بین‌المللی تبدیل شود که سالانه میلیون‌ها گردشگر جذب می‌کند.
از سوی دیگر، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی و خدمات جانبی گردشگری در بوشهر، محدودیت‌هایی را برای توسعه همه‌جانبه ایجاد کرده است. به همین دلیل سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در بخش زیرساخت، به ویژه توسعه هتل‌ها، ترمینال‌های دریایی و مسیرهای حمل‌ونقل، از ضروریات به شمار می‌رود.
دبی با سرمایه گذاری های گسترده در زیرساخت های گردشگری به یکی از مقاصد اصلی گردشگری دریایی در منطقه تبدیل شده است. پروژه هایی مانند جزیره یاس و سواحل مصنوعی همراه با رویدادهای بین المللی مانند فرمول یک موجب جذب میلیون ها گردشگر سالانه شده است. دبی همچنین با ارائه خدمات لوکس و امکانات تفریحی متنوع، تجربه‌ای متفاوت از گردشگری دریایی را به بازدیدکنندگان ارائه می دهد.
یکی از ویژگی‌های متمایز بوشهر، برگزاری فستیوال موسیقی کوچه در بافت تاریخی شهر است که هر ساله گردشگران داخلی را به خود جذب می‌کند. اجرای موسیقی زنده در فضاهای سنتی، تجربه‌ای منحصربه‌فرد و عمیق از فرهنگ جنوب ایران به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.
نوآوری برگزاری بخشی از این اجراها روی کشتی در سال جاری، می‌تواند جرقه‌ای برای توسعه گردشگری دریایی فرهنگی باشد؛ ترکیبی از موسیقی، هنر و فضای دریایی که نمونه‌ای کم‌نظیر در سطح کشور است.
سنگاپور با رویکردی پایدار در توسعه گردشگری، موفق به کسب گواهی نامه مقصد گردشگری پایدار از شورای جهانی گردشگری پایدار در سال ۲۰۲۳ شد. این کشور با ترکیب معماری سبز، حمل و نقل عمومی کارآمد و حفظ میراث فرهنگی توانسته است گردشگری دریایی را به صورت پایدار توسعه دهد.
راهکارهای توسعه گردشگری دریایی در بوشهر
توسعه بنادر تفریحی، ساخت هتل‌های ساحلی، توسعه اقامتگاه‌های سنتی و ایجاد مراکز تفریحی و فرهنگی می‌تواند به جذب گردشگران و افزایش اقامت های طولانی مدت کمک کند. برای مثال احداث مراکز تفریحی مشابه جزیره یاس در دبی می تواند به عنوان یک الگو در بوشهر در نظر گرفته شود.
برگزاری فستیوال هایی مانند “موسیقی کوچه” که در بافت تاریخی بوشهر برگزار می شود، می‌تواند جذابیت فرهنگی استان را افزایش دهد. ترکیب این رویدادها با اجرای دریایی، تجربه‌ای منحصربه فرد برای گردشگران ایجاد می کند.
با الگوبرداری از سنگاپور می‌توان با استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، مدیریت پسماند و حفظ محیط زیست، گردشگری پایدار را در بوشهر توسعه داد. این رویکرد نه‌تنها به حفظ منابع طبیعی کمک می کند بلکه موجب جذب گردشگران پایدار می شود.
استفاده از اپلیکیشن ها و پلتفرم های دیجیتال برای مدیریت جریان گردشگران، رزرو آنلاین خدمات و ارائه اطلاعات به روز می‌تواند تجربه گردشگری را بهبود بخشد. برای مثال، توسعه اپلیکیشن‌هایی مشابه “Check Barcelona” می‌تواند در بوشهر نیز مفید باشد.
برگزاری دوره های آموزشی برای راهنمایان گردشگری، ناخدایان و پرسنل خدمات دریایی می تواند کیفیت خدمات را افزایش دهد. این کار موجب رضایت بیشتر گردشگران و تکرار سفرهای آنان می شود.
با وجود محدودیت‌های پوششی در ایران می‌توان با ارائه خدمات متناسب با فرهنگ محلی تجربه ای جدید برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم کرد. برای مثال برگزاری رویداد های فرهنگی در فضاهای باز، استفاده از پوشش های محلی و ارائه غذاهای سنتی می‌تواند جذابیت گردشگری را افزایش دهد.
«گردشگران به‌جای جاذبه‌های لوکس، به دنبال تجربه‌های طبیعی و بومی در استان بوشهر هستند؛ چیزی که در گفت‌وگوی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان بوشهر نیز تأکید شده است. وی اظهار داشت: «سواحل زیبای خلیج فارس از مهم‌ترین ظرفیت‌های گردشگری استان هستند که گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند.»
در مقایسه با این مقاصد، بوشهر همچنان در مرحله توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی قرار دارد. افزایش ظرفیت اقامتی، بهبود امکانات حمل‌ونقل دریایی و سرمایه‌گذاری در حفاظت محیط زیست، گام‌های کلیدی برای رسیدن به سطح استانداردهای جهانی هستند.
با الگوبرداری از مدل‌های موفق دبی و دوحه و توجه به شرایط بومی، استان بوشهر می‌تواند به مقصدی مهم در گردشگری دریایی خلیج فارس تبدیل شود، به شرط آنکه توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد.